انسان، ضعف‌ها، قوت‌ها، فرصت‌ها، تهدیدها

جواد بهشتی، شرط اصلی وصول انسان به کمالات ایمان است

انسان در جهان‌بینی اسلام داستانی شگرف دارد. انسان اسلام، تنها یک حیوان مستقیم القامه که ناخن پهنی دارد و با دو پا راه می¬رود و سخن می¬گوید نیست. این موجود از نظر قرآن ژرف¬تر و مرموزتر از این است که بتوان آن را با چند کلمه تعریف کرد.
قرآن انسان را مدح و ستایش¬ها کرده و نقاط قوت او را برشمرده و از طرفی نکوهش¬ها نموده و نقاط ضعف او را بیان نموده است.
قرآن انسان را به حدی مدح و ستایش می¬کند که او را  از آسمان، زمین و فرشته برتر می¬داند و در همان حال از دیو و چارپایان پست¬تر شمرده است. از نظر قرآن انسان موجودی است که توانایی دارد جهان را مسخر خویش سازد و فرشتگان را به خدمت گمارد و هم می¬تواند به اسفل السافلین سقوط کند.
این خود انسان است که باید درباره خود تصمیم بگیرد و سرنوشت خویش را رقم بزند.
قوت¬ها
1.    انسان خلیفه خدا در زمین است.
اوست که شما انسان¬ها را جانشین¬های خود در زمین قرار داده تا شما را در مورد سرمایه¬هایی که داده است در معرض آزمایش قرار دهد.
2.    ظرفیت علمی انسان بزرگترین ظرفیت¬هایی است که یک مخلوق ممکن است داشته باشد.
(خداوند) تمام اسماء را به آدم آموخت (او را به همه حقایق آشنا ساخت) آنگاه از فرشتگان پرسـید نام‌های این‌ها را بگویید چـیست؟ گـفتند ما جز آن‌چه تو مستقیماً به ما آموخته¬ای نمی¬دانیم خدا به آدم گفت: ای آدم تو به اینها بیاموز و آگاهی ده همین که آدم فرشتگان را آموزش داد خدا به فرشتگان گفت: نگفتم که من از نهان‌های آسمان‌ها و زمین آگاهم و هم می¬دانم آن‌چه را شما اظهار می¬کشید و آن‌چه را پنهان می‌دارید.
3.    او فطرتی خدا آشنا دارد، به خدای خویش در عمق وجدان خویش آگاهی دارد. همه انکارها و تردیدها، بیماری‌ها و انحراف‌هایی است از سرشت اصلی انسان.
چهره خود را به سوی دین نگهدار، همان که سرشت خدایی است و همه‌ی مردم را برآن سرشته است.
4.    در سرشت او علاوه بر عناصر مادی عنصری ملکوتی وجود دارد انسان ترکیبی است از طبیعت و ماوراء طبیعت، ماده و معنی، جسم و جان آن‌که هر چه را آفرید نیک آفرید و آفرینش انسان را از گل آغاز کرد سپس نسل او را از شیره‌ی کشیده¬ای که آبی پست است قرارداد آنگاه او را بیار است و از روح خویش در او دمید.
5.    موجودی انتخاب شده و برگزیده است خداوند آدم را برگزید و توبه¬اش را پذیرفت و او را هدایت کرد.
6.    او شخصیتی مستقل و آزاد دارد، امانت¬دار خداست، رسالت و مسؤولیت دارد از او خواسته شده است با کار و ابتکار خود زمین را آباد کند و با انتخاب خود یکی از دو راه سعادت یا شقاوت را اختیار کند.
7.    همانا امانت خویش را برآسمان¬ها و زمین و کوه¬ها عرضه کردیم همه از پذیرش آن امتناع ورزیدند و از قبول آن ترسیدند اما انسان بار امانت را بدوش کشید و آن را پذیرفت.
«ما انسان را از نقطه¬ای مرکب و ممزوج آفریدیم تا او را مورد آزمایش قرار دهیم پس او را شنوا و بینا قرار دادیم همانا راه را به او نمودیم او خود سپاسگزار است یا کفران ورزد»
8.    خواست¬های او بی¬نهایت است به هر چه برسد از آن سیر و دل‌زده نمی¬شود از این روست که جز با یاد خدایی که بی¬نهایت است آرام نمی¬گیرد و جز کوشش در راه خدا اشباع نمی¬شود.
«همانا با یاد او دل¬ها آرام می¬گیرد»
ای انسان تو به سوی پروردگارت کوشنده هستی و عاقبت او را دیدار خواهی کرد.
9.    دارای منابع شناخت و قدرت اندیشه و تفکر است.
«خداوند بر شما کوشش و دیدگان و دل¬ها داد باشد که سپاس دارید. »
نقاط ضعف
1.    غفلت و فراموشی؛
انسان اساسی¬ترین مسائل خود را فراموش می¬کند.
خدای خویش را فراموش می¬کند. آفرینش خود را فراموش می¬کند.
از غفـلت و بزرگی جـهانی که در آن زندگی می¬کـند غافـل می¬شود از امـکاناتی که برای بهـره¬برداری او آماده شده غافل می¬شود حتی تذکرات دلسوزان را فراموش می¬کند. و حاصل این فراموشی چیزی جز حسرت و خسارت، بدبختی و نکبت نیست مگر این‌که تا فرصت از دست نرفته به هوش آید و بیدار شود.
2.    ناسپاس است؛
«انسان آنگاه که خود را بی¬نیاز و مستغنی می¬بیند طغیان می¬کند. »
«مرگ بر انسان چقدر ناسپاس است»
«او نسبت به پروردگارش بسیار ناسپاس است»
3.    عجول و شتابگر است؛
گاهی بی‌تأملی و بی¬فکری به خرج داده و شتاب‌زده تصمیم گرفته و در اقدام تعجیل می¬کند.
4.    تنگ چشم و ممسک است.
5.    مجادله¬گرترین مخلوق است.
6.    حریص است؛
 وقتی به حوادث تلخ برخورد می¬کند، جزع و فزع می¬کند و وقتی در رفاه و آسایش قرار گیرد از دیگران دریغ می¬دارد.
7.    خصومت می¬ورزد؛
او انسان را از نطفه¬ای آفریده و اینک ستیزه¬گری آشکار است.
8.    وسوسه¬پذیر است؛
ما انسان را آفریدیم و می¬دانیم چه چیزهایی را دلش وسوسه می¬کند.
9.    مغرور است، حتی در برابر آفریدگارش؛
ای انسان چه چیز باعث شد که در برابر پروردگارت غرور ورزی.
10.     طغیان¬گر است؛
حقیقت این است که انسان طغیان می¬کند زمانی که خود را مستغنی می¬بیند.
از مجـموعه نقاط ضعف و حدیثی که قرآن کریم درباره‌ی انسان بیان کرده این دیدگاه کشت می¬شود که انسان به ؟؟؟؟ بالقوه کمالات و ارادات باید تلاش کند آن‌ها را به فضیلت برساند و این خود اوست که باید سازنده و معمار خویشتن باشد و شرط اصلی وصول انسان به کمالات ایمان است از ایمان، تقوا و عمل صالح بر می¬خیزد و بوسیله ایمان است که علم از صورت ابزار ناروا در دست نفس اماره خارج شده و بصورت ابزار مفید در می¬آید و انسان ؟؟؟؟ ایمان کاستی گرفته و ناقص است و چنین انسانی حریص است و خون‌ریز است بخیل و ممسک است کافر و ناسپاس است و از حیوان پست¬تر است.
فرصت¬ها
1)    فرصت عمر و گوهر وقت
2)    فرصت جوانی
3)    فرصت دانش¬آموزی
4)    فرصت رشته و تعالی
5)    حرمت رسانی
6)    فرصت شکوفایی
7)    فرصت کشف
8)    فرصت بندگی و قرب به خدا
9)    فرصت تأثیرگذاری بر دیگران (هدایت - تربیت)
10)    تهدیدها
1.    بی‌هدفی
2.    بی‌هدایتی
3.    جهل و نادانی
4.    دنیاگرایی
5.    شهوت پرستی
6.    خودپرستی
7.    بداخلاقی
8.    استشمار