راه های تربیت دینی در عرصۀ تعلیم و تربیت

غلامرضا عسگری

معلمان گرامی باید به این مطلب توجه داشته باشند که بچه‌ها همانندسازی می‌کنند یعنی رفتارها را می‌گیرند نه گفتارها را

 

انقلاب اسلامی به‌عنوان پرچم‌دار عدالت خواهی و آزادی خواهی واقعی در جهان، توجه ویژه ای به تربیت نسل انقلابی و اسلامی دارد شاید به‌جرئت بتوان گفت که هیچ کشوری به‌اندازۀ نظام جمهوری اسلامی ایران دغدغۀ تربیت نسل انقلابی را نداشته باشد بااین‌وجود، اشکالات و کمبودهایی احساس می شود و آن‌طور که تراز نظام انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی است تربیت انقلابی و اسلامی شکل نگرفته است.
باید بررسی شود که اشکال کجاست و چگونه می شود آن را برطرف کرد این دو سؤال را می¬توان به نحو دیگری مطرح کرد:
1)    کمال انسان قرب الی ا... است چگونه می¬شود به قرب الی ا... نائل شد؟
2)    آیا فرزندان و دانش آموزان ما آن‌طور که دلمان می‌خواهد تربیت می شوند یا آن‌چنان تربیت می‌شوند که ما هستیم؟
برای رسیدن به تربیت انقلابی و اسلامی چهارراه در چهار بستر را باید مدنظر داشت که اگر رعایت شود می‌توان امیدوار بود که خانواده‌ها، معلمان و استادان به اهداف بزرگ خود نائل‌آمده‌اند.
1)    شناخت دشمن: انقلاب اسلامی به خاطر مشی استکبارستیزی، دشمنانی دارد که شب و روز در حال توطئه علیه ایران هستند و راهبرد اصلی آن‌ها هم‌نسل جوان و انقلابی ایران اسلامی است که سعی می‌کنند با امکاناتی که دارند نسل جوان ما، راه را گم کند و مرز حق و باطل را جدا نکند ... اینکه از زبان افرادی می¬شنویم زندگی مسالمت‌آمیز با دنیا داشته باشیم یا با دنیا با زبانی نرم صحبت کنیم نشان از آن دارد که عمل به آیۀ «اشداء علی الکفار و رحماء بینهم» را فراموش کرده‌اند؛ بنابراین باید فرزندان ما طوری تربیت شوند که به دشمن‌روی خوش نشان ندهند. به‌خصوص آمریکای جنایتکار، انگلیس خبیث و اسرائیل کودک کش.
2)    هویت مستقل دینی و ملی: اختلاف نسل ها یکی از واقعیت های جوامع بشری است و چنانچه جامعه ای روش و تفکر مستقلی را برای آینده‌سازان کشور برنامه ریزی نکند خطر فراموشی ارزش‌ها را بیش از سایر جوامع درک خواهد کرد. یکی از راه های فراموشی ارزش ها توسط نسل آینده هویت زدایی دینی و ایرانی از نسل جوان است که از اهداف راهبردی دشمن هست.
آیت ا... خامنه ای می فرمایند: «ما اول چیزی که لازم است برای دانش آموزان خودمان در نظر بگیریم این است که در او هویت مستقل ملی و دینی به وجود آوریم.»
اگر به تلاش های دشمن نگاه کنیم به‌وضوح می بینیم که هدف او خلع سلاح جامعۀ ایرانی از هویت و اصالت ایرانی، اسلامی است. انقلاب اسلامی باید روح عدم اعتماد به قدرت های جهانی را به دانش آموزان و دانشجو ها بدمد و او را طوری تربیت کند که اعتمادبه‌نفس داشته باشد و افتخار به ایرانی بودن و دینی بودن خود نماید.
3)    تهذیب و توجه ویژه به مبدأ خلقت: اساس هر تربیتی در نسل جوان توجه او به مبدأ آفرینش و بندگی و عبودیت مؤدبانه در برابر خالق هستی است، همین خصوصیت است که باعث پرورش استعدادها و توجه به واقعیات می¬شود. این ویژگی باعث می شود تا از دانش آموزان انسانی با مسئولیت، واقع بین و در مسیر وظیفه الهی ساخته شود. انسان تربیت‌شده و مهذب نسبت به سرنوشت خود و دیگران بی تفاوت نیست.
4)    رعایت نظام تعلیم و تربیت اسلامی: معلمان گرامی باید به این مطلب توجه داشته باشند که بچه‌ها همانندسازی می‌کنند یعنی رفتارها را می‌گیرند نه گفتارها را، پس لزوماً باید مراقب و مواظب رفتارهای خود باشند و عزیزان همکار به این امر واقف‌اند که طبیعت پاک بچه‌ها، اصلی‌ترین سرمایه در دست آن‌هاست که با رفتارهای خود آن را شکل می‌دهند. از وظایف معلمان در تربیت سیاسی و دینی دانش‌آموز توجه به فضای روانی دانش‌آموز است؛ فضای روانی هر انسانی دارای دو بعد دانستنی‌ها و خواستنی‌هاست.
دانستنی‌های او همان اطلاعاتی است که از معلم و سایر منابع یاد می‌گیرد لیکن خواستنی‌های او گرایش‌ها و عواطف و انگیزه‌های اوست که با رفتارها شکل می‌گیرد.
پس بازمان بندی دقیق، برنامه‌ریزی واقع‌بینانه و تدریجی علم و اراده یا دانش و بینش دانش‌آموز شکل می‌گیرد که این همان نظام تعلیم و تربیت اسلامی است که هدف اصلی آن تکامل است و این تکامل نیازمند تنظیم دانش‌ها و بینش‌هاست.
 دانش‌آموز همواره از موضوعات جدیدی آگاهی پیدا می‌کند و با حقایق تازه‌ای آشنا می‌شود و علم پیدا می‌کند و دامنۀ آگاهی‌هایش گسترش می‌یابد که اگر با بینش و انگیزه‌های او هماهنگ نباشد چه‌بسا خسارت آفرین باشد.
روزانه در رفت‌وآمدها مشاهده می‌شود که فردی عالم و دانا به موضوعی است و دانش و اطلاعاتش نسبت به آن موضوع زیاد است؛ اما رعایت ادب و امور را ندارد. چرا؟ یکی از دلایل عمده‌اش این است که علم را یاد گرفته بدون اراده، دانشِ بدون بینش و گرایش، اندیشۀ بدون انگیزه. اینجاست که گفته می‌شود او به کمال نرسیده است.
 لازم به ذکر است که انجام چهارگانۀ فوق در چهار بستر مهم یعنی خانواده، محیط های آموزشی (مدرسه و دانشگاه)، فضای مجازی و جامعه اتفاق می افتد که بایستی وظایف هرکدام دقیق تبیین و روشن شود.