علل بی‌انضباطی در مدارس

محمد معینی، معاونت دبیرستان دورۀ اول پسرانۀ توحید قم

بروز رفتارهایی از دانش‌آموزان که انضباط را مختل می‌کند تنها به معلم و کلاس وابسته نیست، بلکه علل دیگریرا میتواند شامل شود

علل بی‌انضباطی در مدارس
     هستی علم بر پایۀ نظم استوار است. هر پدیده‌ای در دستگاه آفرینش جای خاصی داشته و نقش ویژه‌ای را عهده‌دار است. اهمیت نظم و انضباط در زندگی بشر، نظم شگفت‌انگیز عالم هستی، معلول تدبیر خداوند حکیم و مهربان است. اولیای بزرگ دین رعایت نظم و انضباط در کارها را ازجمله مهم‌ترین مسائل زندگی انسان برشمرده‌اند. عدم تمایل به نظم‌پذیری در مدارس پیامدهای منفی گوناگونی برای دانش‌آموزان در حیطه‌های آموزشی، اجتماعی و خانوادگی دارد که سعی شده است به‌طور اجمال و تیتر شده به بررسی آن و راهکارهای مناسب برای جلوگیری از پیامدهای منفی آن بپردازیم.
     بروز رفتارهایی از دانش‌آموزان که انضباط را مختل می‌کند تنها به معلم و کلاس وابسته نیست، بلکه علل دیگری نیز مانند عوامل خانوادگی، اجتماعی و ... شامل می‌شود که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم زمینه را برای رفتارهای ناشایست دانش‌آموزان فراهم می‌کند.
این عوامل را می‌توان به موارد زیر تقسیم‌بندی کرد:
1- عوامل مربوط به دانش‌آموزان:
الف. ناراحتی جسمی، روحی، روانی؛
ب‌.    نداشتن علاقه و انگیزه؛
ج‌.    کم‌خوابی و خستگی مفرط؛
ه‌.    نداشتن برنامۀ شخصی؛
و‌.    ناامیدی به آینده؛
           ز.   تغذیۀ نامناسب.
2- علل مربوط به معلم:
الف. نامناسب بودن وضعیت ظاهری معلم؛
ب. بی‌علاقگی به شغل معلمی؛
ج.تبعیض گذاشتن بین دانش‌آموزان؛
د. نداشتن طرح درس؛
ه. بی‌توجهی به دانش‌آموزان؛
و. استفاده نامناسب از تشویق و تنبیه.
3- علل مربوط به کلاس و مدرسه:
الف. تأثیر محیط فیزیکی کلاس‌ها و مدرسه (نظافت، نور، هوای سالم و ...)؛
ب. یکنواخت بودن برنامه‌های مدرسه؛
ج. بی‌توجهی به خواسته‌های معقول دانش‌آموزان.
4- علل مربوط به خانواده:
الف. فضای عاطفی و روانی بین اعضای خانواده؛
ب‌.    شرایط ناسالم خانوادگی؛
ج‌.    فقدان والدین؛
د‌.    عدم ثبات قوانین و معیارهای اخلاقی.
5- دیگر عوامل مؤثر و تأثیرگذار بر ساماندهی نظم و انضباط:
5-1- جامعه؛ چگونگی روند زندگی- نوع فرهنگ و آداب‌ورسوم - ارزش‌های حاکم بر جامعه؛
5-2- خانواده؛ مؤثرترین عامل در تعیین کیفیت رفتار کودکان- وضعیت خانوادگی و شرایط زندگی؛
5-3- ضعف جسمانی؛ گاهی بی‌انضباطی و رعایت نکردن مقررات به دلیل ضعف جسمانی است؛
5-4- سرخوردگی‌ها؛ وقتی دانش‌آموز نتواند خود را به سطح تقاضا و خواسته‌های مدرسه برساند؛
5-5- نبود ثبات در اجرای مقررات؛ وقتی مقرراتی وضع می‌شود اعتبار آن نباید بی‌ارزش شود؛
5-6- نبود هماهنگی میان مقررات خانه و مدرسه؛ وقتی میان الگوهای مدرسه و خانواده تعارض باشد.

راه‌های پیشنهادی برای جلوگیری از مشکلات بی‌انضباطی:
1- برنامه مناسب برای جلوگیری از وقوع بی‌انضباطی طراحی شود؛
2- شرکت دادن دانش‌آموزان در برنامه‌های انضباطی؛
3- دانش‌آموزی که احساس ترس، خشم و ... کند، بی‌انضباطی بیشتری می‌کند؛
4- دانش‌آموزان برای رفتار پسندیده و پیشرفت، تشویق و برای رفتار ناپسند توبیخ شوند؛
5- مقررات و قوانین انضباطی تنظیم‌شده باید با توانایی، رشد و ... تناسب داشته باشد؛
6- برقراری انضباط از راه تنبیه، پیامدهایی نظیر مقاومت، بی‌اعتنایی، عصیان و... به دنبال خواهد داشت.

 

فردا متعلق به شماست2