دلالت‏های تربیتی مفهوم قرآنی

سکینه سلمان ماهینی، احد فرامرز قراملکی

علامه طباطبایی در تفسیر شاکله دیدگاه ملکه‌انگاری را بر گرفته و سلامت نفس، رشد و کمال آن را در گرو شاکله دانسته است

چکیده

دیدگاه علامه طباطبایی در تفسیر مفهوم "شاکله" و الزامات تربیتی آن موضوع این نوشتار است. روش تحقیق تحلیلی- منطقی است و هدف آن دستیابی به نکات رهگشای تربیتی است. علامه طباطبایی در تفسیر شاکله دیدگاه ملکه‌انگاری را بر گرفته و سلامت نفس، رشد و کمال آن را در گرو شاکله دانسته است. بر پایة تفسیر وی، با شناخت شاکله، به‌مثابة زیرساخت و علت درونی رفتار، تربیت به‌منزلة تغییر این زیرساخت تلقی، و تغییر رفتار از طریق آن جستجو می‏ شود. توجه به این سطوح ناپیدای رفتار، برخلاف سنت رایج معطوف به تغییر ظاهری رفتار، نوعی ژرف‌نگری در تبیین رفتار و تغییر آن است که به اثربخشی تربیت می‏ انجامد. علامه، با اثبات در حدِ اقتضاءبودن تأثیر شاکله در رفتار، شبهة جبری‌بودن رفتار را رد می‏ کند و عمل برخلاف شاکله و تغییر آن را دشوار ولی ممکن می‏ داند. وی با معرفی عوامل مؤثر در ایجاد شاکله روش و الگوی تربیت را نشان می‏ دهد. دشواری شکل‌دهی ثانویه به شاکله به‌دلیل استحکام شاکلة اولیه است تا حدی که جزئی از فرد می‏ شود و مانع شکل‏ گیری و حتی توجه به باورها و الگوهایی می‏ شود که متعارض با خود است. عاملیت انسان مبین امکان و ضرورت تغییر، و شکل‏ گیری آگاهانه و اختیاری ثانویة شاکله است. از آنجا که شیوة تغییر شاکله باید با نوع شاکلة هر فرد و برحسب شخصیت او متناسب باشد، کثرت‌گرایی روش‌‌شناختی در تربیت ضرورت می‏ یابد.

 

دانلود