- ابتدایی
- پسرانه امام صادق(ع)
- دخترانه امام صادق(ع)
- دخترانه تزکیه
- پسرانه تهذیب اندیشه
- پسرانه جهان آرا
- پسرانه حافظان وحی
- دخترانه حافظان وحی
- پسرانه حکمت
- دخترانه حکمت
- پسرانه خواجه نصیرالدین طوسی
- پسرانه رفاه
- دخترانه رفاه
- پسرانه روزبه
- پسرانه سبحان
- دخترانه ستوده
- پسرانه صلحا
- دخترانه طلوع
- دخترانه مجتهده بانوامین
- دخترانه مشکوه
- پسرانه معلم
- دخترانه معلم
- پسرانه میرداماد
- پسرانه هدایت میزان
- دخترانه هدایت میزان
- فرهنگ
- پسرانه آیت الله بهجت(شعبه6)
- پسرانه آیت الله بهجت(شعبه5)
- دخترانه آیت الله بهجت(شعبه4)
- پسرانه آیت الله بهجت(شعبه1)
- دخترانه آیت الله بهجت(شعبه7)
- پسرانه هدایت میزان(دوره اول)
- پسرانه هدایت میزان(دوره دوم)
- دخترانه هدایت میزان(دوره اول)
- دخترانه هدایت میزان(دوره دوم)
- پسرانه پیام غدیر
- پسرانه میرداماد
- دخترانه میرداماد
- دخترانه حکمت
- پسرانه صلحا
- متوسطه دور اول
- پسرانه امام صادق(ع)
- دخترانه امام صادق(ع)
- دخترانه تزکیه
- پسرانه تهذیب اندیشه
- پسرانه جهان آرا
- دخترانه حافظان وحی
- پسرانه حکمت
- پسرانه خواجه نصیرالدین طوسی
- پسرانه رفاه
- دخترانه رفاه
- پسرانه روزبه
- پسرانه سبحان
- دخترانه ستوده
- دخترانه طلوع
- دخترانه مجتهده بانوامین
- دخترانه مشکوه
- پسرانه معلم
- دخترانه معلم
- پسرانه هدایت میزان
- فرهنگ
- دخترانه آیت الله بهجت(شعبه3)
- پسرانه آیت الله بهجت(شعبه2)
- دخترانه حکمت
- پسرانه هدایت میزان
- پسرانه میرداماد
- دخترانه میرداماد
- پسرانه صلحا
- متوسطه دور دوم
- پسرانه امام صادق(ع)
- دخترانه امام صادق(ع)
- پسرانه پیام هدایت
- دخترانه تزکیه
- پسرانه تهذیب اندیشه
- پسرانه جهان آرا
- دخترانه حافظان وحی
- پسرانه حکمت
- پسرانه خواجه نصیرالدین طوسی
- هنرستان خواجه نصیرالدین طوسی
- دخترانه رضویه
- پسرانه رفاه
- دخترانه رفاه
- هنرستان رفاه
- پسرانه روزبه
- پسرانه صلحا
- دخترانه طلوع
- دخترانه مجتهده بانوامین
- دخترانه مشکوه
- پسرانه معلم
- دخترانه معلم
- پسرانه هدایت میزان
- فرهنگ
- پسرانه هدایت میزان
- پسرانه پیام غدیر
- پسرانه میرداماد
- دخترانه میرداماد
- پسرانه صلحا
سه شنبه 17 بهمن 1396 در 05:23
سه شنبه 17 بهمن 1396 در 05:23
دانشآموز انقلابی، مدرسه انقلابی
محدثه خیراندیش، کارشناس ارشد فلسفه و کلام اسلامی
بهترین الگوها برای تربیت انقلابی دانش آموزان، الگوهایی همسنوسال آنان است که در آن سن، دستبهکارهای بزرگی زده اند

در یادداشت دوم از سلسله مباحث راهکارهای تربیت انقلابی، به تبیین راهکار دوم یعنی تقویت محتوای انقلابی در کتب و متون درسی دانشآموزان که راهکاری مفید و بسیار مؤثر برای تربیت انقلابی دانشآموزان است، پرداخته میشود.
بررسی وضعیت کتب درسی موجود درزمینۀ تربیت انقلابی
متأسفانه باید اعتراف کرد که محتوای کتابهای درسی موجود درزمینۀ تربیت انقلابی بههیچوجه کافی و رضایتبخش نیست و آموزههای انقلاب اسلامی در برنامههای درسی جایگاهی مغفول دارد. کتابهای درسی علیرغم اینکه زمینۀ مناسبی برای ارائه آموزههای انقلاب اسلامی هستند؛ اما توجهی شایسته به آنها نشده، درحالیکه امکان توجه به ارزشهای انقلاب اسلامی در کتابهای درسی حتی در قالب دروس مستقل وجود دارد.
درواقع با وضعیت حاضرِ کتابهای درسی نمیتوان به تربیت انقلابی دانشآموزان این مرزوبوم اسلامی خوشبین بود. علاوه بر این، در راستای اجرای سند 2030 در چند سال اخیر شاهد حذف یا تغییر دروسی با محوریت معرفی شهدای نوجوان به بهانۀ ترویج خشونت بودهایم؛ درحالیکه میدانیم انقلاب اسلامی و حفظ تمامیت ارضی کشور بهوسیلۀ فرهنگ شهادتطلبیِ اقشار مختلف مردم ازجمله نوجوانان به ثمر نشست و این فرهنگ از عاشورا و سبک زندگی حسینی برآمده است؛ بنابراین همانطور که انقلاب اسلامی ایران با اتکا به این فرهنگ به پیروزی رسید، دوام و استحکام آن نیز بر همین مبنا است و فراموشی آن یا معرفی آن به شکل امری خشن و منفور هیچگاه نمیتواند حفظ و رشد این انقلاب اسلامی و استقلال کشور را تضمین نماید.
این امر در حالی است که در کشورهای اروپایی، هرساله برای کشتهشدگان جنگ جهانی اول و دوم که تنها با اهداف مادی و استعماری در میدان جنگ حضور یافتند، مراسم یادبود برگزار و از آنها بهعنوان قهرمانان جنگی تجلیل میشود؛ اما در کشور انقلابی ایران اسلامی، کسانی در بستر این انقلاب تربیت شدند و همهجانبه از آن دفاع کردند که ارزش محور بودند و حفاظت از ارزشهای اسلامی را بر هر چیز دیگری مقدم میدانستند؛ بااینوجود، برخی معتقدند که دروسی راجع به انقلاب و شهادتطلبی به خاطر خشونت نهفته در آن باید از کتابهای درسی حذف شود. این طرز تفکر حتی اگر عملی هم نشود، نوعی بیاعتنایی به فرهنگ حسینی و نیز آرمانهای انقلاب اسلامی و رهبر کبیر انقلاب(ره) است.
اهمیت و ضرورت الگوسازی در تربیت انقلابی بهوسیلۀ کتابهای درسی
دغدغهمندان تربیت انقلابی این کشور باید مستحضر باشند که یکی از بهترین راهکارهای تربیتی، ارائه الگوی خوب به دانشآموزان متناسب باهدف تربیتی ماست و بهترین محل برای این کار، کتابهای درسی و نیز مدارس با تمام ظرفیت آن است؛ چنانکه رهبر معظم انقلاب دربارۀ اهمیت کتابهای درسی میفرمایند: «یک مسئله، مسئلۀ متون درسى و کتابهاى درسى است؛ خیلى باید مراقبت کرد از کتابهاى درسى؛ هم بایستى اتقان داشته باشد - حرف سست در این کتابها مضر است، نه اینکه مفید نیست، زیانبار است - [هم] حرفهاى انحرافى، چه انحراف سیاسى، چه انحراف دینى، [چه] انحراف از واقعیتها، در این کتابها مضر است. کسانى که مسئولیت این کار را دارند، باید درنهایت امانت و درنهایت دقت مشغول این کار باشند.» [1]
به اعتقاد من باید مفاهیم مرتبط با انقلاب اسلامی ازجمله فرهنگ ایثار و شهادت در کتابهای درسی کاملاً متبلور باشد؛ چراکه هر دانشآموز در طول تحصیل دائماً با کتابهای درسی همراه است و در مدرسه و خانه این کتابها در کنار او هستند و هر زمان که اراده کند، میتواند آن را مطالعه نماید. حال فکر کنید با این ظرفیت موجود در کتابهای درسی، چقدر میتوان بر مباحث تربیتی ازجمله تربیت انقلابی تمرکز کرد تا در ذهن و جان دانشآموز حک شود.
در ضمن لازم به تذکر است که در بین دورههای تحصیلی، دورۀ ابتدایی ازنظر شکلگیری شخصیت دانشآموزان و پرورش مفاهیم ارزشی از اهمیت ویژهای برخوردار است؛ لذا گنجاندن مفاهیم انقلابی در کتابهای درسیِ دورۀ ابتدایی بسیار ضروری است. البته نقش معلم در این دوره نقشی بیبدیل و انکارناپذیر است و اوست که میتواند با استفاده از مطالب موجود در کتابهای درسی این دوره، با هنرمندی هرچهتمامتر در تربیت انقلابی دانشآموزان ابتدایی اثربخشی مضاعفی داشته باشد.
این امر در حالی است که در کتابهای درسی دورۀ ابتدایی تنها در دو کتاب، مفاهیم انقلابی بهصورت شاخص مطرحشده است؛ در کتاب پایۀ سوم ابتدایی، درس «سیمای فداکاران» وجود دارد که در آن به زندگی شهید فهمیده بهعنوان دانشآموز شاخص شهید پسر، شهیده سهام خیام بهعنوان دانشآموز شاخص شهید دختر، ریز علی خواجوی (دهقان فداکار) و شهید امیدی بهعنوان معلم فداکار که خود را به آتش انداخت و جان دانشآموزانش را نجات داد، وجود دارد.
در سالهای گذشته نیز در پایۀ ششم، درسی تحت عنوان «رهبران کوچک» در کتاب تعلیمات دینی وجود داشت که این عنوان اکنون تغییریافته و با نام «سرزمین سبز» مطرحشده است و مباحثی که در این داستانواره مربوط به شهید فهمیده بود، حذف و بهجای آن، به زندگی شهید همت و شهید زینالدین، اردوهای راهیان نور و شهدای هفدهم شهریور اشارهشده است و تأکید بر این بوده که بیان شود انقلاب از شهرها تا مرزها را در برگرفته است.
چنانکه ملاحظه میکنید، با توجه به اهمیت دورۀ ابتدایی و ظرفیت و نیاز دانشآموزان به مباحث تربیتی، این حجم از مباحث تربیت انقلابی در کتابهای این دوره بسیار ناچیز است.
حال که صحبت از الگوسازی شد، ذکر این نکته لازم است که بهترین الگوها برای تربیت انقلابی دانشآموزان، الگوهایی همسنوسال آنان است که در آن سن، دستبهکارهای بزرگی زدهاند. الگوسازی از نوجوانان شهید به تأسی از حضرت قاسم بن الحسن(ع) در جامعه امروز، عامل مقابله با تهاجم فرهنگی و آسیبهای اجتماعی در میان دانشآموزان است، همچنین سبب تداوم دینی و ملی جامعۀ ایران اسلامی میشود. در بین 36 هزار نوجوان شهید، شهید حسین فهمیده، دانشآموز بسیجی، از رویشهای شاخص انقلاب اسلامی است، چنانکه امام خمینی(ره) در دومین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، این نوجوان شهید را رهبر یک انقلاب به عظمت انقلاب اسلامی و امام خامنهای این شهید را حاصل تربیت صحیح اسلامی عنوان میکنند. [2] اگر قرار باشد الگوی یک دانشآموز موفق را معرفی کنیم، بهطورقطع در این زمینه کسی بهتر از شهید فهمیده وجود ندارد؛ چراکه او در سن سیزدهسالگی، آن زمان که کشور خود را در معرض تجاوز دشمن دید، با تمام علاقه به درس خواندن، وظیفۀ خود دید که در حد توان از کشور خود دفاع کند و آن جانفشانی و ایثاری که از خود نشان داد، باعث به وجود آمدن امنیت در کشور شد و موردتمجید رهبر انقلاب قرار گرفت؛ لذا دانشآموزان باید با این فرهنگ بهخوبی آشنا شوند. باید سیره و سبک زندگی شهید فهمیده برای نوجوانان و دانشآموزان امروز الگوسازی شود. باید بهجای بتمنها و قهرمانان پویانماییهای خارجی تصاویر شهید فهیمدهها بر قلب و لباس نوجوانان و دانشآموزان ایرانی حک شود.
حضرت آیتا... خامنهای با تأکید بر اینکه بههیچوجه نباید از حیلۀ دشمنان انقلاب در مانعتراشی برای تربیت انقلابی غفلت کرد، گفتند: «باید دفاع مقدس و جهاد و شهادت زنده نگهداشته شوند تا نسل امروز به همان نسلی که اوج تاریخ دفاع مقدس را آفرید، ملحق شود. اکنون نیز همانند دهۀ شصت، جوانانی را میبینیم که با اشک و اصرار به دنبال حضور در عرصۀ دفاع از حرم هستند و انتقال روحیه و ارزشهای دوران دفاع مقدس به نسل امروز نتیجۀ تلاشها و زحمات مجموعههایی است که برای انتقال خاطرات آن دوران فعالیت کردند.» [3]
بنابراین باید برای هویت دهی به نسل جدید، الگوهای موفق بومی گذشته و معاصر را به آنها انتقال داد. البته صرف معرفی الگوهای موفق بومی گذشته کاری از پیش نمیبرد، بلکه مخاطب ما باید با آن الگوها، هم ذات پنداری کند و اگر آن الگوها مربوط به دورۀ معاصر باشند، بهتر میتواند با آن مأنوس شود، حتی از بسیاری از کارها و فعالیت آنها ازجمله نحوۀ درس خواندن، احترام به والدین و ... هم میتواند الگو بگیرد.
ازاینرو باید فرهنگ ایثار و شهادت را به دانشآموزان منتقل کرد و دانشآموزان باید بیاموزند که چگونه میتوان تعهد و تخصص را در کنار هم داشت و بهنوعی همه این مسائل باید برای دانشآموزان ما تبیین شود تا بتوانیم نسل آینده را طوری تربیت کنیم که آنها هم دغدغۀ لازم را نسبت به آرمانهای انقلاب و سیاستهای جمهوری اسلامی ایران داشته باشند.
راهکارهایی برای رسیدن به وضعیت مطلوب در تربیت انقلابی
شناخت واقعی آموزههای انقلاب اسلامی، تبیین آرمانها و طراحی و تدوین محتوای برنامههای درسی مطابق با آموزههای انقلاب، وظیفه و تکلیف امروز نظام آموزشی برای ایجاد رفتارهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اسلامی انقلابی در قشر وسیع دانشآموز است.
با توجه به وضعیت حداقلی کتابهای درسی و کمبودهای آن در تربیت انقلابی، علاوه بر نیاز به تقویت محتوای انقلابی توسط تدوینکنندگان کتابهای درسی که کاری کلان و زمانبر اما لازم و ضروری است و با عنایت به نقش و تأثیر ویژه و منحصربهفرد معلم در همه عرصههای تربیتی، لازم است که معلمان بهصورت آتش به اختیار این کمبود را با شیوههای هنری و جذاب جبران کنند؛ ازجمله بیان خاطرات شهدای نوجوان و جوان در دوران دفاع مقدس و در ایام کنونی برای دانشآموزان با شیوههایی از قبیل قصهگویی توسط معلم یا دانشآموزان، پخش پویانمایی، فیلم کوتاه یا کلیپ دربارۀ شهدای نوجوان، پخش مداحی و سرودهای انقلابی و همخوانی آن، هدیه دادن کتابهای داستانی دربارۀ شهدای نوجوان به دانشآموزان و سایر شیوههای ابتکاری.
در یادداشت بعدی به راهکار سوم در تربیت انقلابی یعنی تقویت روحیۀ انقلابی کادر مدارس پرداخته میشود و نقش و جایگاه آنها بهویژه نقش معلم و نیز مربی پرورشی در این نوع تربیت، تبیین و وضعیت موجود در این زمینه، بررسی و راهکارهای رسیدن به وضعیت مطلوب ذکر میشود.
پی نوشتها:
[1] . (بیانات در دیدار معلمان و فرهنگیان سراسر کشور، 17/2/1393)
[2] . (دیدار خانواده شهید فهمیده و اعضای ستاد بزرگداشت این شهید با رهبر انقلاب، 7/8/1374)
[3] . (به مناسبت سالروز آزادی خرمشهر، 3/3/1396)

هشتمین مظلوم
ماه صفر به پایان میرسد. شهادت امام هشتم در آخرین روز این ماه، پایان دو ماه سوگورای است. از آغاز محرم، سرشک غم باریدهایم، تا عاشورا، اربعین، بیستوهشتم صفر و سرانجام روز شهادت حضرت رضا(ع). اینک جهان تشیع در سوگ غریب خراسان است، والامردی که در راه آرمان و برای کسب خشنودی حضرت حق، شکیبا و استوار، رضای الهی را به جان پذیرفت و رهروان طریق توحید را تا رسیدن بر قلههای شرف و وادی رستگاری رهنمون شد. هشتمین مظلوم، عصارۀ ایمان و هدف، آمیزهای از دانش و تقوا، عبادت و بینش، مبارزه و پایداری و اراده و همت بود. او، هر چند در اوج عزت و جلال، اما اسیر ظلم مأمون بود؛ آنگونه که گاهی از خدایش، مرگ میطلبید. آه از آن انگور مسموم، که رضای آل محمد علیهم السلام را به رضوان برد! وای از آن زهر جفا که امام جواد را یتیم کرد!

پیام رهبر انقلاب درپی ترور دانشمند هستهای و دفاعی شهید محسن فخریزاده
حضرت آیتالله خامنهای در پیامی با تبریک و تسلیت شهادت و فقدان دانشمند برجسته و ممتاز هستهای و دفاعی جناب آقای محسن فخریزاده، بر مجازات قطعی عاملان و آمران این جنایت و همچنین لزوم پیگیری تلاش علمی و فنی این شهید تأکید کردند. متن پیام رهبر انقلاب اسلامی به این شرح است: بسم الله الرّحمن الرّحیم دانشمند برجسته و ممتاز هستهئی و دفاعی کشور جناب آقای محسن فخریزاده به دست مزدوران جنایتکار و شقاوتپیشه به شهادت رسید. این عنصر علمی کمنظیر جان عزیز و گرانبها را به خاطر تلاشهای علمی بزرگ و ماندگار خود، در راه خدا مبذول داشت و مقام والای شهادت، پاداش الهی اوست. دو موضوع مهم را همهی دستاندرکاران باید به جِدّ در دستور کار قرار دهند، نخست پیگیری این جنایت و مجازات قطعی عاملان و آمران آن، و دیگر پیگیری تلاش علمی و فنی شهید در همهی بخشهائی که وی بدانها اشتغال داشت. اینجانب به خاندان مکرم او و به جامعهی علمی کشور و به همکاران و شاگردان او در بخشهای گوناگون، شهادت او را تبریک و فقدان او را تسلیت میگویم و علو درجات او را از خداوند مسألت میکنم. سیّدعلی خامنهای ۸ آذرماه ۹۹