تأثیر جامعه تعلیمات اسلامی در شکل‌گیری انقلاب اسلامی غیرقابل‌انکار است

شیخ حسین انصاریان

جامعه تعلیمات اسلامی از بهترین نهادهای آموزشی این کشور است و عزیزان بدانند که تشکیل این مجموعه و شکل‌گیری آن چه‌کار باعظمتی بوده است و لازم است بدانند در چه برهه‌ای از زمان در این مملکت اتفاق افتاد

در خصوص مدارس جامعه تعلیمات اسلامی گفت‌وگویی با استاد ارجمند حضرت حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ حسین انصاریان انجام‌گرفته است که خلاصه مباحث ایشان جهت بهره‌برداری متصدیان تعلیم و تربیت اسلامی تقدیم می‌گردد؛ امیداست مفید واقع شود.

لازم می‌بینم در ابتدای سخن عرض کنم که جامعه تعلیمات اسلامی که از بهترین نهادهای آموزشی این کشور است و عزیزان بدانند که تشکیل این مجموعه و شکل‌گیری آن چه‌کار باعظمتی بوده است و لازم است بدانند در چه برهه‌ای از زمان در این مملکت اتفاق افتاد. آن‌هم در ابتدای کار با حرکت و قیام و اندیشه یک روحانی که خودش را متعهد می‌دانست و با آشنایی که من سال‌ها با ایشان داشتم بسیار انسان دلسوز و دغدغه‌مند نسبت به نسل بود. استاد به معنای واقعی؛ حضرت حجت‌الاسلام‌والمسلمین حاج شیخ عباسعلی اسلامی که تحصیل‌کرده نجف بود و اهل همان آب‌وخاکی بود که حکیم بزرگ الهی حاج ملا هادی سبزواری در آنجا رشد کرده بود و این انسان فرهیخته؛ یعنی مرحوم حاج شیخ عباسعلی اسلامی متحرک و زنده و بینا نسبت به زمان بود و این بسیار مهم است که مرجع تقلید آن زمان مرحوم آیت ا... العظمی اصفهانی به ایشان مأموریت می‌دهند که به کشور هند برای ترویج تشیع سفر کنند و آنجا مقیم شود و صدای اهل‌بیت و معارف الهیه را به مرد و زن به‌خصوص به نسل جوان آن روز برساند و پس از انجام مأموریت با موفقیت به کشور برمی‌گردد.

 

ایشان زمانی به ایران برمی‌گردد که حکومت به دست رضاخان بود و اربابان انگلیسی و استعمارگر مأموریت داشتند تا به‌وسیله رضاخان این گرگ درنده، حسینیه‌ها و حوزه‌ها و مساجد را جمع کنند، محراب را نابود کنند، عاشورا را نابود کنند، شعائر ابی‌عبدا...(ع) را از بین ببرند که البته به‌طور کامل موفق نشدند ولی در حدود 9 سال تقریباً حوزه‌های علمیه اکثر شهرستان‌ها به تعطیلی کشانده شد و حرکت طلبه‌ها به شهر قم زمان مرحوم آیت ا... العظمی حائری کم شد. دشمنی و عناد رضاخان با دین و دین‌داران و مظاهر اسلام و اهل‌بیت کمرشکن بود و وحشت عجیبی در دل برخی دین‌داران ایجاد کرد تا جایی که جلسات محرم و صفر تعطیل و تبدیل به یک جلسات چندنفره زیرزمینی شد و این جلسات و هیئت زیرزمینی هم با مراقبت‌های چندنفره صورت می‌گرفت تا مبادا مأمورین رضاخان متوجه وجود این جلسات نشوند. تشکیل مدارس جامعه تعلیمات اسلامی در چنین برهه‌ای از زمان شکل گرفت.

رضاخان مأموریت داشت کشاورزی مملکت را نابود کند. رضاخان مأموریت داشت نسل را ازنظر فکری، ازنظر دینی و اخلاقی به نابودی بکشاند و هجوم بسیار سنگینی که او در ایام حکومتش داشت به حجاب بود و او کاری کرد که بسیاری از زنان کشور را نه‌تنها در تهران بلکه در شهرهای بزرگ به بی‌حجابی کشاند و آن‌هایی هم که نفس اماره به ایشان حاکم بود، این فرهنگ پلید انگلیسی را پذیرفتند. بنده با بسیاری از تربیت‌شدگان مرحوم آیت ا... شاه‌آبادی در ایام جوانی که آن‌ها پیر بودند؛ آشنا بودم این‌ها به تکرار برای خود من نقل کردند که مرحوم شاه‌آبادی روی منبر به مردم می‌گفت: «این چاروادار بی‌سواد با برداشتن حجاب و چادر از سر زنان و دختران کمر انبیا را در این مملکت شکست»؛ یعنی ایشان ضرر بی‌حجابی را کاملاً درک می‌کرد و ای‌کاش درک او را بی‌حجاب‌ها و بدحجاب‌های الآن درک می‌کردند و می‌فهمیدند که باروی باز و با موی باز بالباس‌های آن‌چنانی، بیرون آمدنشان شکستن کمر انبیا الهی است. مرحوم حاج شیخ عباسعلی اسلامی در یک چنین مقطعی از زمان تصمیم گرفت از طریق تأسیس مدارس وارد عرصه تعلیم و تربیت دینی جوانان و نسل آن زمان باشد.

دبستان، کودکستان، دبیرستان پسرانه و دخترانه در اقصی نقاط کشور توسط این مرد الهی تأسیس شد. البته باید زمان را کاملاً لحاظ کرد تا عظمت کار این مرد بزرگ و مبلغ فرهنگ خدا و انبیا الهی را درک کرد. یک عده از مؤمنین و دلسوزان آن زمان هم به یاری ایشان پیوستند و ایشان با بیان بسیار رسایی که داشت و با دغدغه‌ای که نسبت به نسل داشت، متدینان و بازاریان متعهد را به مدرسه‌سازی تشویق کرد. در آن زمان با زحمات سنگین و با هجرت قرآنی و الهی به شهرها و حتی بخش‌های مختلف و با موانع بسیار زیاد که بر سر راه ایشان بود و نیز برخوردهای سختی که با ایشان می‌شد و ادارات و نهادهای آن زمان به ایشان مجوز تأسیس مدرسه نمی‌دادند؛ اما سرانجام این آیه قرآن کریم که می‌فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنوا إِن تَنصُرُوا ا... یَنصُرکُم وَیُثَبِّت أَقدامَکُم» [1] در مورد ایشان محقق می‌شود و در آن زمان در کل کشور نزدیک به دویست مدرسه تأسیس کرد.

روشنگری‌های ایشان بسیار شجاعانه بود و در زمان طاغوت به سبب صراحت کلام و گفتارشان بارها و بارها دستگیر شدند ولی این زندان‌ها و این رنج‌ها ایشان را وادار به عقب‌نشینی نکرد و وقتی‌که آزاد می‌شدند دوباره به فعالیت‌های خود ادامه می‌داد؛ و همین امر باعث نصرت و پیروزی ایشان از طرف خداوند بود.

دوره به دوره دانش‌آموزانی که فارغ‌التحصیل می‌شدند به دانشگاه راه پیدا می‌کردند و انصافاً اثربخش بودند و من به‌جرئت می‌گویم پیروزی انقلاب اسلامی یک بخش قابل‌توجه آن مدیون مرحوم حاج شیخ عباسعلی اسلامی است که نسل گسترده‌ای را با قرآن و معارف الهی آشنا کرد و عظمت و پاداش این کار را فقط خداوند متعال می‌داند.

در قرآن کریم به‌صراحت بیان‌شده است که اگر یک نفر شخصی را زنده کند مثل این است که تمام انسان‌های آفریده‌شدۀ خدا را زنده کرده باشد؛ همین‌طور است و تأویل این آیه به تعبیر امام صادق(ع) در مورد حیات، همان حیات عقلی و تربیتی و حیات معنوی است؛ و اکنون باگذشت سال‌ها از تأسیس مدارس جامعه تعلیمات اسلامی که خود بنده هم محصل مدارس مختلف این مجموعه بوده‌ام به‌یقین دل‌ها و جان‌های بسیاری را زنده کرده است.

ایشان عالم به‌روز و مسائل موردنیاز آن زمان بود و خلأهای دینی آن روزگار را می‌شناخت و عالم به زمان خویش بود و با زمان در حرکت بود. از دیگر فعالیت‌های این مرد شریف تألیف جزواتی در مورد حجاب بود و به‌گونه‌ای کار کرد که مدارس متکی به شخص نباشند به‌طوری‌که بعد از خودش مدارس از بین نرود و باقی بماند.

من‌ بعد از اینکه تحصیلاتم در مدرسه برهان به پایان رسید متوجه شدم دبیرستان جعفری اسلامی دانش‌آموزان ممتاز را به‌صورت رایگان ثبت‌نام می‌کند. با مراجعه به دبیرستان جعفری اسلامی و ارائه کارنامه به مدیر دبیرستان، همان روز ثبت‌نام شدم. برخوردها بسیار خوب و اسلامی بود و تمامی مدارس جامعه تعلیمات اسلامی همین فضای محبت و جاذبه را داشت؛ و از دیگر نکات بسیار خوب و مؤثر که در مدارس جامعه تعلیمات وجود داشت انتخاب معلمان و دبیران صاحب‌نفس و آگاه بود چراکه نسل را که یک امانت الهی بود به دست این معلمان و دبیران برای انتقال تربیت و ادب اسلامی می‌سپردند.

امروز پدران و مادرانی که فرزندانشان در جامعه تعلیمات اسلامی مشغول به تحصیل هستند قدردان این مؤسسه فرهنگی اسلامی باشند و حتی خودشان بروند باجان و دل مشکلات این مجموعه را حل کنند و دانش‌آموزان نیز قدردان پدر و مادر خود باشند و با کوشش فراوان با عشق و رغبت، خوب درس بخوانند که بعد از فارغ‌التحصیل شدنشان به تعبیر قرآن کریم «جَعلنی مُبارکاً» [2] باشند؛ یعنی کانون منفعت، سود و برکت و خجستگی باشند.

کشور ما در آینده با دست نسل جوان اداره خواهد شد و اکنون با تحصیل و تربیت دینی در این مدارس مملکت را از دست استعمار حفظ کنید و اجازه ندهید کشور دوباره به دست استعمارگران پلید که فقط می‌خواهند ریشۀ دین را بخشکانند، بیفتد.

پدرم از محبین به جامعه تعلیمات اسلامی بود و علاقه‌مند بود که فرزندانش در مدارس جامعه تعلیمات اسلامی رشد کنند؛ به همین جهت در طول تحصیل در مدارس جامعه هر جا که حاج شیخ عباسعلی اسلامی به منبر می‌رفت، پدر نیز مرا به همراه خود به مجلس ایشان می‌برد و من را به ایشان معرفی می‌کرد و می‌گفت که این پسر از محصل‌های جعفری اسلامی شماست و حاج‌آقا هم مرا بسیار تشویق می‌کرد و محبت می‌کرد. این ایام سپری شد تا من طلبه شدم تا جایی که من منبری شدم؛ در تهران گاهاً دو یا سه سخنران در مجالس سخنرانی می‌کردند و هر وقت که هم‌زمان بنده و ایشان در یک جلسه سخنرانی داشتیم در مجلس من را معرفی می‌کردند و می‌گفتند: «فلانی که قبل یا بعد از من سخنرانی می‌کند یک نمونه از محصل‌های مدرسه جامعه است»؛ به همین سبب با هزینه کردن من، مردم را تشویق می‌کرد بچه‌های خود را در مدارس جامعه تعلیمات اسلامی ثبت‌نام کنند.

و در پایان آرزو دارم که کسانی که در حال حاضر جانشین ایشان هستند توفیق گسترش این مدارس را در کل کشور داشته باشند و مراقب این پرچم باشند و همچنین برای محصلان در مدارس و دبیرستان‌های جامعه تعلیمات اسلامی هم از خداوند می‌خواهم که توفیق تحصیل کامل، تربیت کامل و تقوای کامل به این عزیزان عنایت کند که در آینده هرکدام یک منبع برکت برای این ملت، برای دین و برای کشور باشند.

والسلام علیکم و رحمت ا... و برکاته.

پی‌نوشت‌ها:

[1] . سورۀ مبارکه محمد، آیه ۷.

[2] . سورۀ مبارکه مریم، آیه 31.

 

منبع: شماره 84 نشریه اندیشه تربیت